Vazen

De vraag: “Kan ik verleid worden of verleiden door vorm?” ontstond na het kijken van een natuurdocumentaire die ging over prieëlvogels die leven op de bodem diep in de jungle van Papua Nieuw-Guinea. De bouwsels van de prieelvogels zijn secundaire mannelijke geslachtskenmerken die op voorwerpen in de omgeving overgedragen zijn. Er is dan ook een tendens dat de minst opvallende vogel het meest in het oog lopende bouwwerk moet maken en op die manier dus compensatiegedrag vertoont. Er bestaat een vorm van schoonheid in dit bouwwerk, althans dat is waarvoor het vogeltje het bouwt. Hiermee kan hij uiteindelijk het verschil maken met de rivaliserende prieëlvogels.

De zorgvuldigheid en keuzes van de werk van de prieelvogel bepalen een zekere vorm van esthetiek en schoonheid. Ik heb mijn scriptie en eindexamen werk toegewijd aan de zoektocht naar schoonheid en verleiding door vorm. Vanaf de oudste beschaving is er een streven merkbaar om een fundament vast te leggen voor de schoonheidsnormen en het schone te fixeren in bepaalde verhouding en maat die achter elk waarneembare vorm leeft.

De Guldensnede is de verhouding van twee ongelijke delen, waarbij het kleinste deel zich verhoudt tot het grootste deel zoals het grootste zich verhoudt tot het geheel. Er werd getracht in deze formules steeds meer waarde te vangen die verder reikte dan het individu, waarde, die verder reikte dan persoonlijke vinding. Er werd gezocht naar het algemene schone. Men zag er op den duur een goddelijke kern in, een regel die concreet bij een geschapen organisme een zeker mathematisch denken uitstraalde. Men raakte ervan overtuigd dat het goddelijke steeds mathematisch te werk ging, en zo werd de meetkunde een sleutel tot het goddelijke en bewijs dat schoonheid reproduceerbaar is.

De geest schept de maat, niet de maat de geest. Door deze redenering treedt niet het goddelijke maar het menselijke element op de voorgrond. Dus het logische gevolg daarvan is dat het heel redelijk is dat de proporties van het menselijk lichaam de juiste proporties zijn voor producten, bouwkunst en kunstnijverheid. Volgens de bijbel schiep god zijn evenbeeld, en dat was de mens. Nu is dat volgens mij niet zo vreemd want de mens schept een goddelijk beeld.

De Amerikaanse wiskundige George David Birkhoff deed in 1928 de eerste pogingen om zulke noties te formaliseren door zijn theorie M=O/C. Hij introduceerde het begrip Esthetische Maat (M), gedefinieerd als de uitkomst van de deling van Orde (O) door Complexiteit (C), M = O/C. De complexiteit is daarbij het aantal elementen waaruit een beeld is samengesteld; de orde is een maat voor het aantal regelmatigheden dat in het beeld wordt aangetroffen.

De hoogste scores gaan naar patronen met zo weinig mogelijk onderdelen en zoveel mogelijk symmetrie zoals het vierkant waarbij staat C voor 4 lijnen + 4 punten en O voor 4 x hoeksymmetrie + 4 x spiegelsymmetrie + 4 x diagonaal symmetrie. Het vierkant heeft volgens de theorie hoogst esthetische waarden.

Birkhoff’s formule lijkt niet zozeer het idee “schoonheid” te formaliseren, als wel het idee “geordendheid”. Misschien kunnen we dan vaststellen dat de geordendheid een ingrediënt is voor de esthetische keuze.

Symmetrie wordt al lange tijd geassocieerd met schoonheid. Het is een eigenschap die in bijna alle vormen in de natuur gevonden wordt. Het is een gevolg van de zwaartekracht die invloed heeft op de middeling in de vorm. Het beïnvloedt de samensmelting van genetische informatie bij de reproductie. Symmetrie is een van de belangrijkste en duurzaamste aspecten van de schoonheid. Het staat voor balans, harmonie en stabiliteit. Afgezien van de esthetische waarde van symmetrische vormen worden deze veelal gezien als figuren, hetgeen betekent dat deze beter worden onthouden en gezien als herkenning en herinnering. Met een goede symmetrie kun je dus verleiden.

Waar ik achter ben gekomen is dat ik zeer zeker visueel ben ingesteld en dat ik wel gevoelig ben voor de gulden verhouding, symmetrie en orde. Nu ik er zo mee bezig ben, let ik er op of dingen die ik mooi vind deze mathematische schoonheden bezitten. Vaak is dit het geval hoewel ik het niet altijd kan meten. Ik heb mijzelf een nieuwe manier van schoonheid bekijken en ontdekken aangeleerd. Mijn vazen komen voort uit 2 dimensionale tekeningen die opgebouwd zijn doormiddel van simpele geordende geometrische vormen.

Deze tekeningen zijn onderdeel geworden van de vazen en laten duidelijk dat wat normaal niet zichtbaar is zien, zoals de restvorm van een radius. Vaas een, twee en drie zijn een weerspiegeling van mijn zoektocht naar schoonheid en de verleiding van schoonheid. De vazen zelf zijn verleidingsobjecten geworden dan slechts de drager voor de bloem, die door hun lijnenspel met ronde en bolle vormen mijn perceptie van schoonheid bevatten.

In 2009 heeft David een innovatievoucher toegekend gekregen en die kunnen inzetten bij TNO. Hier gaven ze een kennis overdracht en 3D print cursus. David heeft ook bij TNO de Vazen,1,2 en 3 kunnen printen en werden geëxposeerd in 2009 op de Dutch Design Week in Eindhoven.